Son zamanlarda sağlık ve güzellliği korumak, yaşlanma sorunlarına çözüm bulmak amacıyla Kolajen kullanımı popüler hale gele gelmiştir. Böylelikle çoğu kişinin kafasında ‘’Kolajen Nedir?’’, ‘’Kolajeni doğal yollarla besinlerle karşılayabilir miyiz?’’, ‘’Kolajen ne işe yarar?’’ gibi soru işaretleri oluşmakta. Bu yazımızda sizler için Kolajen kullanımı hakkındaki doğru bilgileri açıklayacağız.
Kolajen Nedir?
Kolajen moleküler yapılarındaki farklılıklara göre 7 sınıfa ayrılmaktadır . Bu sınıflar içinde çeşitli dokularda belirli fonksiyonları yerine getiren 19 farklı kolajen tipi bulunmaktadır . Tip I, II, III, V ve XI kolajenleri liflerden oluşmaları nedeniyle lifli kolajenler olarak sınıflandırılmaktadır . Diğer kolajen tipleri ağ yapı ya da tabakalardan oluşmaları nedeniyle genel olarak lifli olmayan kolajenler olarak adlandırılırlar . Bağ dokusunda bulunan, gıda endüstrisinde kullanımı uygun olan ve kolajen tipleri içinde en yaygın olan tip I ve tip II kolajenlerinin deriye direnç sağlama fonksiyonu bulunmaktadır. Bilimsel çalışmalara göre kolajenin emilimi sonrası ilk etkisinin antioksidan oluşu, ikinci etkisi ise biyolojik aktiviteleri olduğu belirtilmiştir. Kolajen takviyesi nem içeriğinin gelişimi, derinin yaşlanmasını önleyici, eklem ve bağ dokuları yenileyici etkisi olan biyoaktif bileşenlere sahiptir.
Doğru Kolajen Kullanımı
Yapılan klinik çalışmalara göre kolajen hidrolizatın olumlu etkilerinden faydalanmak için düzenli ve günlük önerilen kullanım dozu miktarında (g/gün) tüketmek gerekmektedir. Önerilen günlük doz 10 gram olarak belirtilmiştir.
Kolajen içerikli yeni ürün geliştirilmesinde kullanılacak diğer bileşenlerin olumlu veya olumsuz etkileri göz önünde bulundurulmalıdır. Genellikle bu kapsamda geliştirilmiş ürünlerde kolajen sentezini destekleyici olan C vitamini kullanılmaktadır. Özellikle C vitamini ve benzeri antioksidanlar kolajenin parçalanmasını önlemektedir . C vitamininin antioksidan etkisi dışında yara iyileşmesi ve vücudun çoğu dokusuna sağlamlığını veren kolajen oluşumu açısından yaşamsal olduğu ve ayrıca gıdalardan demir absorbsiyonunu arttırdığı bilinmektedir. Belirtilen olumlu etkiler nedeniyle kolajen içeren takviyelerde C vitaminin yer alması olumlu katkı sağlamaktadır.
Kolajenin Gıdalarla Tüketilmesi
Kolajen’in gıdalarda kullanımında C vitaminin olumlu etkisinin yanı sıra antosiyanin içeriği yüksek ürünlerde kullanımında teknolojik sorunlara neden olabilmektedir. Kolajen genel olarak suda yüksek çözünürlüğe sahiptir. Ancak vişne suyu, nar suyu gibi antosiyonince yüksek meyve sularında kullanıldığı takdirde kolajen çökelti oluşturmakta ve üretimde probleme neden olmaktadır.
Kolajen gıdada çözündüğünde genellikle tat ve koku vermez. Ancak balıktan elde edilen kolajenin gıdalara eklenmesi durumunda koku problemleri görülebilmektedir.
Yapılan araştırmalara göre kolajen eklenmiş süt ürünlerindeki aminoasit konsantrasyonun suya eklenmiş olandan daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Balıktan elde edilmiş kolajenin besin yoluyla alınması sonucunda fibroblast hücerelerindeki aktivitenin arttığı ve vücudun doğal kolajen sentezini hızlandırdığı kanıtlanmıştır.
Kolajenin Bilimsel Olarak Kanıtlanmış Etkileri
Kolajenin besin yoluyla alınmasının cilt kusurları ile bağ doku ve eklem rahatsızlıkları üzerinde olumlu etkilerinin olup olmadığı ile ilgili gerçekleştirilen araştırmalar UV-B ışınlarından zarar görmüş olan deri üzerindeki yaşlanmaya bağlı olarak oluşan cilt kusurlarında iyileşme sağladığı ve derinin su tutma kapasitesinin arttığı ortaya koyulmuştur. Ayrıca kadınların ciltlerinin su tutma kapasitesinin, kolajen tüketmeyenlere oranla arttığı belirlenmiştir.
Kolajen tüketiminin kemik gelişimi ve kalsiyum eksikliği üzerine etkisi incelendiğinde mineral kemik yoğunluğunun diğer oranlara göre daha fazla artış gösterdiği gözlenmiştir. Kemik metabolizmaları üzerine yapılan diğer bir çalışmada Kolajenin osteoartrit ve osteoporoz üzerine etkisini incelemiştir. 60 gün boyunca günde 10 g kolajen alımı sonucu osteoartrit ve osteoporoz tedavisinde yarar sağladığı görülmüştür. Kolajenin kıkırdak doku üzerindeki protein sentezini artırarak dokuların gelişimini uyarıcı etkinin ortaya çıkarmasına sebep olduğundan, ekrem ağrısını azaltmak amacıyla atletlerde eklem yapısını ve bütünlüğünü güçlendirdiğine dair oldukça güçlü gerekçeler vardır. Yetişkin atletler ile yapılan bir çalışmada, 12 haftalık çalışma süresinde deney katılımcılarının %79’u, günde 10 g kolajen tüketimi sonrası eklem oynaklığı ve esnekliği üzerinde olumlu gelişmeler göstermiştir.
Yapılan klinik çalışmalara göre kolajenin eklemleri hasarlardan koruduğu, eklemleri güçlendirdiği, osteoartiritis, romatizma gibi eklem rahatsızlıklarda oluşan ağrıları azalttığı ve kemik yoğunluğunu önemli düzeyde arttırdığı, cilt kusurlarında iyileşme sağladığı derinin su tutma kapasitesinin artırdığını, fibroblast hücrelerinin gelişimini hızlandırdığı gözlenmiştir.
Kolajen Hangi Besinlerde Bulunur?
Kolajenin etkileri bu kadar fazla iken Kolajenin en çok hangi besinlerde bulunduğu ve hangi besinlerde doğal halde kolajen bulunduğu merak konusu olmuştur. Kolajen için yaygın olarak kullanılmakta olan hammaddeler, kemik, kıkırdak, tendon, deri veya postlardır. Ticari olarak üretilen kolajenlerin çoğu özellikle sığır ve domuz gibi memeli hayvanların yan ürünlerinden elde edilmektedir Fakat, sığırlarda görülen deli dana hastalığı (BSE), şap hastalığı (Food and Mouth Disease / FMD) ve inanca dayalı kısıtlamalar gibi problemler, araştırmacıları kolajen için çeşitli hammaddeler arayışına yönlendirmiştir. Son zamanlar yapılan çalışmalarda kolajen eldesi için balık yan ürünlerinin kullanımı alternatif ve güvenilir bir kaynak olarak görülmektedir. Bunlar özellikle pul, deri ve yüzgeç gibi kolajence zengin yan ürünlerdir. Ayrıca kümes hayvanlarının kesim atıkları da kolajen ekstraksiyonu için hammadde olarak kullanılmaktadır. Yumurta kabuğu zarı önemli miktarda kolajen içeren ve yeterince kullanılmayan yan ürünlerden olup bu amaca yönelik yüksek potansiyele sahiptir.
KAYNAKLAR
Anonymous, 2013a. http://www.rousselotrhc.com/downloads/cat_view/17brochures.html.Lan g=en.pdf . Erişim Tarihi : 01.03.2013.
Culav, E.M., Clark, C.H., Merriless, M.J., 1999. Connective tissues: Matrix composition and its relevance to physical therapy. Physical Therapy 79: 308-319.
Postlethwaite, A.E., Seyer, J.M, Kang, A.H., 1978. Chemotactic attraction of human fibroblasts to type I, II, and III collagens and collagen derived peptides. Proceedings of the National Academy of Sciences 75(2): 871–875.
Anonymous, 2013b. http://www.genacolusa.com/genacol.pdf. Erişim tarihi: 02.02.2013.
Tanaka, M., Koyama, Y., Nomura, Y., 2009. Effects of collagen peptide ingestion on UV-B-Induced. Bioscinces Biotechnology Biochemistry, Japan, 73 (4): 930-2.
Betty, V., Humbert, P,, Rougier, A., Colinge, A.C., Haftek, M., Lambert, C., Richard. A., Creidi. P., Lapiere. C.M., 2001. Topically applied vitamin C enhances the mRNA level of collagens I and III. Their Processing Enzymes and Tissue Inhibitor of Matrix Metalloproteinase 1 in the Human Dermis. Journal of Investigative Dermatology 116 (16): 853- 859.
Ekşi, A., Özen, İ.T., 2012. Kivi meyvesinin kimyasal bileşenleri ve fonksiyonel özellikleri. Ordu Üniversitesi Teknik Dergisi, 2: 54-67.
Rousselot, 2011. The production of collagen hydrolysate. Rousselot Company, France.
Allard, R., Malak, N., Huc, A.. 2003. Collagen product containing collagen of marine origin with a low odor and preferably with improved mechanical properties, and its use in the form of cosmetic or pharmaceutical compositions or product. United States Patent, Patent No:US 6,660,280 B1.
Ohara, H., Ito, K., Lida, H., Matsumoto H., 2009. Improvement in the moisture content of thestratum corneum following 4 weeks of collagen hydrolysate ingestion. Nippon Shokuhin Kagaku Kogaku Kaishi 56: 137–45.
Wu, J., Fujioka, M., Sugimota, K., Mu., G., Ishimi, Y., 2004. Assessment of effectiveness of oral administration of collagen peptide on bone metobolism in growing and mature rats. Journal of Bone and Mineral Metabolism 22-47-553.
Mousılly, M.M., Alajeli, I., Abdulrahman, L.K., 2014. Study the healing effect of collagen hydroysate fort he treatment of bone tail fracture in mice. International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences. 6 (6) 67-71.
Clark, K.L., Sebastianelli, W., Flechsenhar, K.R., Aukermann, D.F., Meza, F., Millard, R.L., Deitch, J.R., Sherbondy, P.S., Albert, A., 2008. 24-Week study on the use of collagen hydrolysate as a dietary supplement in athletes with activity-related joint pain. Current Medical Research and Opinion 24(5): 1485-1496.
Matsuda, N., Koyama, Y., Hosaka, Y., Ueda, H., Watanabe, T., Araya, T., Irie, S, Takehana, K., 2006. Effects of ingestion of collagen peptide on collagen fibrils and glycosaminoglycans in the dermis. Journal of Nutrition Sciences and Vitaminolgy, 52: 211–215.
Ausar, S.F., Beltramo, D.M., Castagna, L.F., Quintana, S., Silvera, E., Kalayan, G., Revigliono, M., Landa, C.A., Bianco, I.D., 2001. Treatment of rheumatoid arthritis by oral administration of bovine tracheal type II collagen. Rheumatolgy International 4: 138-44.
